Η.ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΑΚΟΣ: Γιορτάζει η Ελαφόνησος την Ένωση με την Ελλάδα και τα θυρανοίξια του Ι.Ν. του Αγίου Σπυρίδωνος.

Γιορτάζει η Ελαφόνησος την Ένωση με την Ελλάδα και τα θυρανοίξια του Ι.Ν. του Αγίου Σπυρίδωνος.

Η επίσημη επέτειος της ένωσής της με την Ελλάδα το 1850, γιόρτασε για πρώτη φορά η Ελαφόνησος στις 6 Ιουλίου του 2003 Π.Δ.(54/2003, ΦΕΚ 59/Α/7.3.2003), μετά από 153 ολόκληρα χρόνια κατόπιν ομόφωνης απόφασης του Νομαρχιακού Συμβουλίου Λακωνίας με εισήγηση Ελαφονησιώτη Πανεπιστημιακού και Ιστορικού Ερευνητή, Κωνσταντίνου Σπ. Μέντη

****

Στις 6 Ιουλίου του 1850, ο υπουργός των εξωτερικών Ανδρέας Λόντος, υπέγραψε σύμβαση με την Αγγλία με την οποίαν η Ελαφόνησος ενώνεται οριστικά με την Ελλάδα.

Από το 1800 η Ελαφόνησος υπαγόταν στα Ιόνια νησιά, ως «εξάρτημα» των Κυθήρων. Το 1815 η Ιόνιος Πολιτεία περνούσε στην αγγλική προστασία.

Η Ελαφόνησος κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 περιλήφθηκε στο ελεύθερο στη συνέχεια κράτος, όταν η ελληνική πλευρά εκμεταλλεύτηκε την μη αναγραφή της Ελαφονήσου, όπως παράλληλα και της νήσου Σαπιέντζα, σε καμιά συνθήκη κυριαρχίας της «Επτανησιακής Πολιτείας» από τους Άγγλους, στην οποία ουσιαστικά κι ανήκαν τότε.

Το 1828, στη συνδιάσκεψη του Λονδίνου, αποφασίστηκε ότι «η Πελοπόννησος, τα κοντινότερα με αυτή νησιά και οι Κυκλάδες με εγγύηση των δυνάμεων μένουν ελεύθερα μέχρι να αποφασιστεί οριστικά η τύχη της Ελλάδος». Παρόλο που το νησί ανήκε στην Ιόνιο Πολιτεία, ο Καποδίστριας, εκμεταλλευόμενος τον ορισμό «τα κοντινά με την Πελοπόννησο νησιά», είτε παρακίνησε εγκατάσταση Ελλήνων στο νησί, είτε ευνόησε την παραμονή όσων είχαν εγκατασταθεί εκεί κατά τη διάρκεια του αγώνα.

Το 1829 ο Καποδίστριας έκανε πληθυσμιακή απογραφή στην Ελαφόνησο όπου αναγράφεται ότι υπήρχαν 17 οικογένειες, ενώ το σύνολο των κατοίκων ήταν 29 άτομα.

Όταν ξέσπασαν στην Αθήνα τα γνωστά Παρκερικά (1847) εξ αιτίας του Εβραίου τυχοδιώκτη Πατσίφικο, όπου κατά τον ωμότερο και βιαιότερο τρόπο επιβλήθηκε αγγλικός ναυτικός αποκλεισμός προκειμένου η Αγγλία να πετύχει παράλληλα την επιβολή φιλοβρετανικής πολιτικής στην Ελλάδα και τη μεταβολή της ακολουθούμενης τότε ελληνικής φιλορωσικής πολιτικής, μεταξύ άλλων η Αγγλία διά του τότε Πρωθυπουργού της απαίτησε και την παράδοση της Ελαφονήσου ως προσάρτημα των Ιονίων νήσων που τελούνταν ακόμα υπό την κυριαρχία της.

Τότε ο Όθωνας προσκαλώντας για την επίλυση της διαφοράς (αγγλοελληνική διένεξη που κορυφώθηκε το 1849-1850) τη μεσολάβηση των άλλων Μεγάλων Δυνάμεων (Γαλλίας και Ρωσίας) έδωσε μυστική εντολή για έμμεση εγκατάσταση κατοίκων στην Ελαφόνησο και μεταφορά αιγοπροβάτων από την έναντι περιοχή της Νεάπολης Βοιών και τα γύρω χωριά προκειμένου να παρουσιάζει αυτή οικονομική εκμετάλλευση.

Έτσι, τον Απρίλιο του 1850, όπου και έληξε ο ναυτικός αποκλεισμός, μετά την καταβολή εκ μέρους της Ελλάδας χρηματικής εγγύησης 340.000 δραχμών (της εποχής εκείνης) άρχισε το νησί να κατοικείται από τους σημερινούς του κατοίκους.

Ως το 1893 το Στενό της Ελαφονήσου, όπου βρίσκονται οι ξακουστές δίδυμες παραλίες του Σίμου και του Σαρακήνικου, αποτελούσε το μοναδικό σύντομο θαλάσσιο δρόμο επικοινωνίας μεταξύ ανατολικής και δυτικής Ελλάδας. Τη ρότα αυτή ακολούθησαν και οι Άραβες (674-678) όταν πραγματοποίησαν την πρώτη τους εκστρατεία προς την Κωνσταντινούπολη. Σε μια απ’ τις επιδρομές, στα μέσα του 9ου αιώνα, οι Σαρακηνοί κατέλαβαν την Ελαφόνησο και κατάσφαξαν όλους τους κατοίκους της. Η Ελαφόνησος έκτοτε θα παραμείνει έρημη κι ακατοίκητη για χίλια περίπου χρόνια…

Τη χιλιετία αυτή το νησί θα τεθεί, διαδοχικά, υπό την κυριαρχία των Σαρακηνών, Φράγκων, Ενετών, Τούρκων, Τουρκορώσων, Γάλλων και Άγγλων.

Την 1η Μαρτίου 1837 η κυβέρνηση εξέδωσε διάταγμα που αφορούσε την Ελαφόνησο αποκλειστικά και καθόριζε τον τρόπο του συνοικισμού της. Απότοκο αυτού του διατάγματος ήταν η Ελαφόνησος να ξανακατοικηθεί στα μέσα του 19ου αιώνα. Οι πρώτοι οικιστές του νησιού ήταν η οικογένεια του Θεοδωρόμπεη Γρηγοράκη- που ήρθε από τη Μάνη- κι ακολούθησαν κι άλλοι Μανιάτες, Κυθήριοι, Βατικιώτες, Κρητικοί.

*****

Θυρανοίξια του Ι.Ν Αγίου Σπυρίδωνα στην Ελαφόνησο

Στο τέλος του βόρειου τμήματος της παραλίας, ένα γραφικό γεφύρι, οδηγεί στο νησάκι πάνω στο οποίο είναι χτισμένη η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα. Δίπλα στο ναό βρίσκεται ένας ερειπωμένος ανεμόμυλος. Το γεφυράκι χτίστηκε περίπου το 1954-1955. Όταν ακόμη δεν υπήρχε το γεφύρι οι χωριανοί πατούσαν πάνω στα βράχια για να πάνε στην εκκλησία.

Η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα κτίστηκε με τη πρωτοβουλία της γνωστής Μανιάτικης οικογένειας των Γρηγοράκηδων το 1858 και ανακαινίστηκε το 1862. Μία επιγραφή γράφει: «κτήτορες Πασχάλης Γερακάρης και Φλωρούσα Δραγονίτσα σύζυγός του».

Στο τέμπλο του ναού -φτιαγμένο από πέτρα Μάλτας- βρίσκονται οι εικόνες της Παναγίας της Βρεφοκρατούσης και του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (χρον. 1870), εικόνες του Χριστού Παντοκράτορα, του Αγίου Σπυρίδωνα, της Σύναξης των Αρχαγγέλων (χρον. 1882) και η εικόνα του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου (1882).

Στο Ιερό του Ναού, φυλάσσεται εικόνα με παραστάσεις πολλών Αγίων (σε 5 ζώνες) λαϊκής τεχνοτροπίας του 18ου αιώνα και μεγάλη εικόνα του Αγίου Σπυρίδωνος με την υπογραφή: «Αναστ. Γιάννουκλας έγραψεν. Εν Καλάμαις 1926».

Επίσης εικόνα του Αγ. Γεωργίου του δρακοντοκτόνου (διάστ. 1,60 Χ 0,775μ.) που παρουσιάζει ιστορικό ενδιαφέρον. Ζωγραφίστηκε στη Μικρά Ασία το 1921 από όπου «διεσώθη... ως ενθύμιο εγκαταλείψεως της Μ. Ασίας», όπως αναγράφεται στην επιγραφή.



Μ’ αυτή την σύγχρονη ιστορία πορεύεται η Ελαφόνησος ως τουριστικός προορισμός, ως ναυτική δύναμη, ως προστατευόμενος βιότοπος του Natura 2000 και τους Ελαφονησιώτες να τιμούν την διαχρονική πορεία του νησιού τίμιους και εργατικούς να αγωνίζονται για την διαρκή αειφόρο ανάπτυξη.

Πηγές: Μέντης, Σπ. Κωνσταντίνος, elafonisos.inspacetime.gr