Ευρωομόλογο ….ή στο βάθος του τούνελ, νέο μνημόνιο; ΑΡΘΡΟ ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΟΥΖΟΠΟΥΛΟΥ

Ευρωομόλογο ….ή στο βάθος του τούνελ, νέο μνημόνιο?

Η πανδημία, η ενεργειακή κρίση και ο πόλεμος στην Ουκρανία που επιβάλλει την αύξηση των αμυντικών δαπανών, έχουν δημιουργήσει μεγάλες χρηματοδοτικές ανάγκες, που δεν αφήνουν περιθώρια να αναπτυχθούν κοινωνικές πολιτικές. Συνάμα τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και οι αγρότες ασφυκτιούν, δεν μπορούν να επωμιστούν τις δυσβάσταχτες αυξήσεις των τιμών στα βασικά και ενεργειακά αγαθά. Η αγοραστική τους δύναμη περιορίζεται σημαντικά με αποτέλεσμα το τέλμα της οικονομίας και την εξαθλίωση της ανθρώπινης υπόστασης. Επιβάλλεται πλέον μια ευαισθητοποιημένη κοινωνική πολιτική, ταχύτατη και συλλογική έτσι ώστε να επωφεληθούν όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης χωρίς ανισότητες. Είναι ανάγκη λοιπόν η Ευρώπη να αντιδράσει άμεσα, αλλά πρωτίστως συλλογικά αφού οι παραπάνω απειλές όπως η γεωπολιτική αναθεώρηση καθώς και η ανάγκη απεξάρτησης από το φυσικό αέριο με την εξεύρεση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αποτελούν κοινούς στόχους για όλους.


Η Ευρώπη ζει πλέον μια γενναία πρόκληση. Θα δείξει άραγε ενότητα και αλληλεγγύη? Ή μήπως κάποια κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα εκμεταλλευτούν τις περιστάσεις και θα παρασύρουν με τις αποφάσεις τους, τις οικονομικά αδύναμες χώρες σε δανειακές πρακτικές με μνημονιακό χαρακτήρα? Η συνταγή δοκιμασμένη από παλιά και τα κέρδη πολλά! Άρα ένας τέτοιος κίνδυνος είναι πάντα υπαρκτός! Ο λαός μας το γνωρίζει καλά …. ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται!


Πάγια πρόταση του ΠΑΣΟΚ - Κινήματος Αλλαγής, αποτελεί η έκδοση Ευρωομολόγου που θα προσφέρει γρήγορες λύσεις για όλους. Πρόκειται για μια εποικοδομητική πρόταση που συνοδεύεται από άμεσα αποτελέσματα. Πρόταση που θα εξαφανίσει τις ανισότητες σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για παράδειγμα 19 από τα 27 κράτη μέλη προχωρούν σε μείωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα. Γιατί να μην συμβεί αυτό σε όλα τα κράτη? Αλλά ας δούμε αναλυτικά τι είναι το Ευρωομόλογο και ποιους σκοπούς εξυπηρετεί, ελπίζοντας πάντα ότι θα οδηγηθούμε σε αυτό και όχι σε άλλες δυσβάσταχτες πρακτικές.


Μια αλληλέγγυα στρατηγική αντιμετώπισης των δαπανών για την άμυνα και για την ενεργειακή κρίση, είναι η έκδοση ενός ομολογιακού δανείου από το σύνολο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπό την σκέπη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commission). Αποστολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι η προάσπιση των κοινοτικών συμφερόντων των κρατών μελών της Ένωσης συνολικά και εντός του πλαισίου αυτού μπορεί να εκδίδει ένα ομολογιακό δάνειο για την οικονομική στήριξη των κρατών, το λεγόμενο Ευρωομόλογο. Ουσιαστικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πουλάει το Ευρωομόλογο στους επενδυτές και επομένως εισπράττει (δανείζεται) χρήματα, έχοντας την υποχρέωση μετά από ορισμένο χρονικό διάστημα να αποπληρώσει αυτό το χρέος, δηλαδή τα χρήματα που δανείστηκε μαζί με τους τόκους που έχουν συμφωνηθεί προηγουμένως. Πρόκειται για μια πρακτική που αποδίδει γρήγορα και εξυπηρετεί τις έκτακτες ανάγκες.


Το πλεονέκτημα της έκδοσης Ευρωομόλογου είναι πολλαπλό. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να δανείζεται από τις διεθνείς αγορές με πολύ χαμηλό επιτόκιο χάρη στην πιστοληπτική της φερεγγυότητα. Θεωρείται από τους διεθνείς οίκους οικονομικής αξιολόγησης ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αξιόπιστη όσον αφορά την αποπληρωμή των δανείων. Επομένως η έκδοση του Ευρωομόλογου θα προσελκύσει το ενδιαφέρον των διεθνών αγορών και των επενδυτών, διότι οι τελευταίοι προτίθενται να αγοράσουν το Ευρωομόλογο, αφού αυτό δεν συνοδεύεται από σημαντικό κίνδυνο απώλειας των χρημάτων τους. Δηλαδή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δρα ως εγγυητής αποπληρωμής του χρέους, το οποίο πλέον είναι κοινό χρέος για την Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι για κάθε κράτος μεμονωμένα.


Τα έσοδα από την πώληση των Ευρωομόλογων διοχετεύονται στην συνέχεια αναλογικά στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης με μορφή δανείων με ευνοϊκούς όρους, δηλαδή με το ίδιο χαμηλό επιτόκιο που συμφώνησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την πώληση του Ευρωομόλογου στους επενδυτές. Κάτω από άλλες περιστάσεις τα οικονομικά αδύνατα κράτη θα αντιμετώπιζαν σημαντική δανειακή δυσκολία, διότι λόγω της χαμηλής αξιοπιστίας αποπληρωμής του χρέους, θα έπρεπε να δανειστούν με υψηλότερα επιτόκια. Επομένως μια τέτοια πρακτική λειτουργεί ως μηχανισμός στήριξης των υπερχρεωμένων κυρίως οικονομιών, δίνοντας το δικαίωμα σε όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να στηρίξουν κοινωνικές πολιτικές ελαφρύνοντας οικονομικά τα πληττόμενα νοικοκυριά τις επιχειρήσεις και τους αγρότες από τις αυξήσεις των τιμών λόγω της ενεργειακής κρίσης, αλλά και να στηρίξουν τις αμυντικές δαπάνες αφού πλέον η γεωπολιτική αναθεώρηση παραμένει μια διαρκής απειλή για όλους. Συμπερασματικά τα αδύναμα οικονομικά κράτη προστατεύονται κάτω από την ομπρέλα της Ευρώπης και δανείζονται με χαμηλό επιτόκιο, γεγονός εύκολα διαχειρίσιμο σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. Η αυξημένη ρευστότητα που προσφέρει το Ευρωομόλογο μπορεί να ανακουφίσει αποτελεσματικά τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις άμεσα, τώρα που υπάρχει ανάγκη, π.χ. μέσω μείωσης του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα και μέσω μείωσης του φόρου στα βασικά αγαθά. Άλλες πρακτικές όπως η επιστροφή φόρου δεν δρουν άμεσα και δημιουργούν συνθήκες για περιστασιακή αύξηση της αγοραστικής δύναμης.


Πολλές χώρες όμως αντιτίθενται στην έκδοση ενός Ευρωομόλογου. Χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία, η Ολλανδία και η Φινλανδία απορρίπτουν αυτή την ιδέα. Κύριο επιχείρημα αποτελεί η πεποίθηση τους ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση διαιρείται σε κράτη με ισχυρές και σε κράτη με ασθενείς οικονομίες (χώρες του Βορρά και του Νότου αντίστοιχα). Θεωρούν ότι η λογική να αποφασίζει κάθε κράτος ξεχωριστά για τον τρόπο που θα αξιοποιήσει τα έσοδα από το Ευρωομόλογο, ενώ για την αποπληρωμή του χρέους του Ευρωομόλογου είναι συνυπεύθυνοι όλοι μαζί, είναι αντίθετη με το μόχθο και την δημοσιονομική πειθαρχία του κάθε κράτους. Τέτοιες πεποιθήσεις όμως ξεφεύγουν από τον πρωταρχικό στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είναι η ευημερία όλων στα πλαίσια της ενοποίησης καθώς και η ολοκληρωτική αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων, αφού τα κράτη μέλη της είναι συνδετικοί κρίκοι μιας αλυσίδας που αν κοπεί σε ορισμένο σημείο, η αλυσίδα πλέον δεν θα μπορεί να κοσμεί. Οι ρομαντικές αντιλήψεις “όλοι για τον έναν και ένας για όλους” φαίνεται πως δεν αντέχουν κάτω από την πίεση της ψυχρής οικονομικής πολιτικής στον ανάλγητο βωμό του χρήματος και του κέρδους. Μάλιστα κάποιοι υποστηρίζουν ότι αφού δεν έχουν ακόμα εκταμιευθεί τα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης γιατί να ανατρέχουμε σε Ευρωομόλογα? Δηλαδή από τα 800 δισεκατομμύρια ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης έχουν μέχρι σήμερα διατεθεί μόνο τα 74 και επομένως μπορεί να χρησιμοποιηθεί μέρος των υπολοίπων χρημάτων για την κάλυψη των νέων αναγκών χωρίς να χρειάζεται ένας νέος δανεισμός. Όλα αυτά όμως είναι παραπλανητικά. Υπονοούν ότι υπάρχει καθυστέρηση στην απορρόφηση των ανωτέρω κονδυλίων χωρίς να επισημάνουν ότι η περίοδος απορρόφησης τους είναι εξαετής και άρα είναι εξαιρετικά πρώιμο να συζητάμε για αυτό. Επιπλέον πολλές φορές και ιδίως για την Ελλάδα έχει συμβεί καθυστέρηση ή αναβολή στην έγκριση αποδέσμευσης των κονδυλίων.


Επομένως τι απομένει να δούμε τις επόμενες ημέρες? Θα δούμε μια Ευρώπη ενωμένη που θα αντιμετωπίσει την συμμετρική απειλή των αμυντικών δαπανών και της ενεργειακής κρίσης, ακολουθώντας αλληλέγγυες δανειακές πρακτικές που θα έχουν ως αποτέλεσμα μια γενικευμένη ρευστότητα που θα καλύπτει και τις οικονομικά ασθενείς χώρες ή θα οδηγηθούμε σε δανειακές πρακτικές που θα αναζωπυρώσουν τις μνημονιακές απαιτήσεις?


Μακάρι να μην θυμηθούμε τα παλιά….

Ο Γεώργιος Μουζόπουλος είναι Ιατρός - Ορθοπαιδικός Χειρουργός με Master στη Διοίκηση των Μονάδων Υγείας, Μέλος του ΚΙΝ.ΑΛ.- ΠΑ.ΣΟ.Κ Λακωνίας.