ΝΕΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ : Η (μακρά) ιστορία ενός ονείρου & μιας απαίτησης του Αρχιτέκτονα Γ.Γιαξόγλου


ΝΕΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ
Η (μακρά) ιστορία ενός ονείρου & μιας  απαίτησης
 του Αρχιτέκτονα Γ.Γιαξόγλου


Την Τετάρτη 21 Αυγούστου ολοκληρώθηκε η διαδικασία του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Σπάρτης με την έκθεση των προτάσεων των 42 ομάδων που είχαν λάβει μέρος, την ανάπτυξη από τον Πρόεδρο της Επιτροπής αξιολόγησης της διαδικασίας που ακολουθήθηκε από την Επιτροπή, την παρουσίαση από τους μελετητές της πρότασης του 1ου Βραβείου και όπως φυσικό και αναμενόμενο τις ομιλίες των πολιτικών εκπροσώπων & των αρμόδιων υπηρεσιακών παραγόντων.
Πιστεύω όμως ότι είναι χρήσιμο να κάνουμε ένα flash back και να δούμε και να ενημερώσουμε πως φτάσαμε επί τέλους σε αυτόν το ευτυχή σταθμό της όλης διαδικασίας της δημιουργίας του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης:
1834:  Υπογράφεται από τον Βασιλέα Όθωνα το διάταγμα της ανίδρυσης της νέας πόλης της Σπάρτης και αρχίζει η ανοικοδόμησή της πάνω στο ρυμοτομικό σχέδιο που είχε συνταχθεί από τον Βαυαρό Γεωμέτρη Stauffert.
1874:  Ξεκινά η ανέγερση του Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης που είναι το πρώτο επαρχιακό Μουσείο της Ελλάδας που σχεδιάστηκε και κτίστηκε εξαρχής για το σκοπό αυτό σε θέση που
προβλεπόταν από το Ρυμοτομικό σχέδιο της νέας πόλης της Σπάρτης. Άρχισε να οικοδομείται το 1874 με σχέδια του Αρχιτέκτονα Γ. Κατσαρού και ολοκληρώθηκε στις 23 Ιανουαρίου 1876.
Το Μουσείο αρχικά δέχθηκε την αρχαιολογική συλλογή των 288 αρχαίων αντικειμένων που είχε συγκεντρώσει από το 1872 ο έφορος αρχαιοτήτων Παναγιώτης Σταματάκης.

1905:   Ξεκίνησε η κατασκευή, με δαπάνες της Αρχαιολογικής Εταιρείας, της πρώτης επέκτασής του η οποία και ολοκληρώθηκε το 1908.

1936:   Πραγματοποιήθηκε η δεύτερη επέκτασή του με την οποία και διαμορφώθηκε το κτίριο όπως είναι σήμερα. Και οι δύο αυτές επεκτάσεις ακολούθησαν τα αρχιτεκτονικά μορφολογικά στοιχεία του αρχικού κτιρίου και έγιναν προκειμένου να στεγαστούν το πλήθος των ευρημάτων που εν τω μεταξύ έρχονταν στο φως από τις ανασκαφές της Αγγλικής - κυρίως -Αρχαιολογικής Σχολής στο Ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος, στην Ακρόπολη και αλλού.

Δεκαετία 1950:  Έγιναν εργασίες συντήρησης και εξοικονόμησης χώρου. Αντικαταστάθηκε η στέγη του Μουσείου και δημιουργήθηκε στο πίσω μέρος, στην ανατολική πλευρά, χώρος για τα γραφεία της Εφορείας, ενώ παράλληλα η βόρεια αίθουσα μετατράπηκε σε αποθήκη.

Δεκαετία του 1960:  Η ανεπάρκεια των εκθεσιακών, αποθηκευτικών και
εργαστηριακών χώρων ήταν τόσο μεγάλη ώστε οι έφοροι κατέληξαν σε λύσεις
ανάγκης. Τοποθέτησαν αγάλματα στον κήπο του Μουσείου, ενώ στο πίσω μέρος του
Μουσείου, το ανατολικό, κατασκευάστηκαν ανοικτές στοές για τα λίθινα και
μαρμάρινα ευρήματα, οι οποίες - καθώς οι ανασκαφές συνεχίζονταν - κλείστηκαν
γρήγορα για να χρησιμοποιηθούν ως εργαστήρια και αποθήκες. Παράλληλα, στη
βόρεια αίθουσα του Μουσείου κατασκευάστηκε πατάρι για τα γραφεία της Εφορείας,
ενώ το κάτω μέρος του εξακολούθησε να χρησιμοποιείται ως αποθήκη.

Δεκαετία του 1980:  Οι ανασκαφές στην Σπάρτη και σε άλλες θέσεις έφεραν στο
φως πλούσια ευρήματα και όξυναν το πρόβλημα της ανεπάρκειας του χώρου. Το
1982 τα γραφεία της Εφορείας απομακρύνθηκαν από το κτίριο του Μουσείου, σε
ενοικιαζόμενο χώρο, ενώ το πατάρι της βόρειας αίθουσας από το 1984 μετατράπηκε

σε εκθεσιακό χώρο.

Είναι σαφές ότι τα ευρήματα χρειάζονται επαρκείς χώρους για την έκθεσή τους. Στην παρούσα έκθεση του Μουσείου έχουν εκτεθεί μερικά μόνο από τα χαρακτηριστικά δείγματα της τέχνης που αναπτύχθηκε στην Λακωνία από τα Νεολιθικά χρόνια μέχρι τα ύστερα Ρωμαϊκά. Η βυζαντινή περίοδος καλύπτεται αποσπασματικά από το μικρό Μουσείο του Αρχαιολογικού χώρου του Μυστρά.

Εκτός από χώρους έκθεσης απαιτούνται και επαρκείς αποθηκευτικοί χώροι. Σήμερα τα ευρήματα στοιβάζονται σε διάφορους χώρους (στην ανατολική πτέρυγα του Μουσείου, στο κτίριο της οδού Διοσκούρων, στο κτίριο των γραφείων της πρώην Ε’ ΕΠΚΑ αλλά και σε περιφραγμένα οικόπεδα και πρόσφατα σε αποθήκη, στο Χαρίσιο, (που έχει εκμισθωθεί από τον Δήμο Σπαρτιατών). Η σωστή και ασφαλής αποθήκευση των ευρημάτων είναι απαραίτητη τόσο για την προστασία τους όσο και για την καλύτερη μελέτη τους και συνακόλουθα την προώθηση της έρευνας για την αρχαιολογία και ιστορία της Λακωνίας.

Επίσης, για την καλύτερη λειτουργία του Μουσείου καθοριστικής σημασίας είναι ο εξοπλισμός και η στελέχωση των εργαστηρίων. Παρ’ ότι η Εφορεία Αρχαιοτήτων έχει προσπαθήσει να βελτιώσει τη λειτουργία των εργαστηρίων (λειτουργούν τρία εργαστήρια αλλά σε δύο διαφορετικά κτίρια), αυτά υπολείπονται σημαντικά των πραγματικών αναγκών αφού μετά βίας μπορούν τις περισσότερες φορές να ανταπεξέλθουν - ιδιαίτερα σε περιόδους αιχμής - στην συντήρηση των ευρημάτων που καθημερινά προκύπτουν από τις σωστικές - κυρίως - ανασκαφές.

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί η παντελής έλλειψη βοηθητικών χώρων από το κτίριο του Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης. Δεν υπάρχουν χώροι γραφείων & μελέτης, δεν υπάρχουν χώροι για την εξυπηρέτηση των φυλάκων - που συνωθούνται στο κεντρικό (μικρό) προθάλαμο της εισόδου - ούτε χώροι υγιεινής για τους επισκέπτες. Επίσης το κτίριο στερείται συστήματος κεντρικής θέρμανσης & κλιματισμού.
Το αδιέξοδο αυτό είναι δυνατόν να αρθεί μόνο με την μετεγκατάσταση του Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης στο νέο κτίριο.

Έτσι από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 ξεκίνησε η αναζήτηση χώρου για την ανέγερση του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης.  Στην Πολεοδομική Μελέτη Αναθεώρησης του Σχεδίου Πόλης της Σπάρτης είχε προβλεφθεί ηχωροθέτηση του νέου Μουσείου εντός του Αρχαιολογικού Χώρου, δυτικά του Αρχαίου Θεάτρου. Όμως επειδή ήταν σε χώρο του σχεδίου πόλης στον οποίο το ΥΠΠΟ δεν επέτρεπε την δόμηση σε ιδιώτες, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 ξεκίνησε νέα αναζήτηση χώρου. Τότε προτάθηκε το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο να δημιουργηθεί στον χώρο του εργοστασίου ΧΥΜΟΦΙΞ, όπου προβλεπόταν η χωροθέτηση «ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ». Η θέση ήταν καλή μιάς βρισκόταν στην είσοδο της πόλης αλλά και στο κέντρο του ευρύτερου Αρχαιολογικού χώρου (βόρεια είχε σχεδόν σύνορο με τον Ευρώτα στις όχθες του οποίου είχαν ήδη εντοπιστεί ενδιαφέροντα ιερά ενώ νοτιοδυτικά υπήρχε το Αρχαιολογικό Πάρκο της Σπάρτης με το οποίο και θα μπορούσε εύκολα να συνδεθεί. Η ιδέα και η πρόταση αυτή έγινε κατ’ αρχή δεκτή από τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟ και μάλιστα το 1997 με υπουργική απόφαση χαρακτηρίστηκε σαν διατηρητέο κτίριο, χαρακτηριστικό δείγμα της νεότερης βιομηχανικής αρχιτεκτονικής, το αρχικό κτίριο του ΧΥΜΟΦΙΞ.

Το 1997 από μια ομάδα σαράντα εννέα Σπαρτιατών δημιουργήθηκε το Σωματείο «Φίλοι του Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης «Παναγιώτης Σταματάκης»», που ένας από τους καταστατικούς σκοπούς του ήταν και η συμβολή στην προσπάθεια δημιουργίας  του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης αλλά και η συμβολή το θέμα του εκσυγχρονισμού, κτιριακού, λειτουργικού και μουσειολογικού, του υφιστάμενου Αρχαιολογικού Μουσείου.

Η διαδικασία για την ίδρυση του ΝΑΜΣ στον χώρο του ΧΥΜΟΦΙΞ στην ουσία ξεκίνησε τον Γενάρη του 2002. Λίγες μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Νομάρχη Λακωνίας, ο κ. Κώστας Φούρκας, μετά από σχετική ενημέρωση από το Δ.Σ. του ΣΦΑΜΣ συγκάλεσε, στα γραφεία της Νομαρχίας, σύσκεψη στην οποία είχαν κληθεί και παρασταθεί, ο Δήμαρχος Σπάρτης Σαράντος Αντωνάκος, ο πρώην Δήμαρχος Δημοσθένης Ματάλας, οι τότε βουλευτές της Λακωνίας, οι προϊστάμενοι των Αρχαιολογικών Υπηρεσιών του Νομού (Ε’ ΕΠΚΑ & 5η ΕΒΑΣ, εκπρόσωποι του ΣΦΑΜΣ και λοιπών φορέων της πόλης & τα ΜΜΕ. Με την ολοκλήρωση της σύσκεψης συντάχθηκε ειδικό ψήφισμα που αποστάλθηκε στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού.
Το Υπουργείο Πολιτισμού θα έπρεπε να ξεκινήσει άμεσα την διαδικασία για την αγορά του χώρου, ο οποίος ανήκε στην Εθνική Τράπεζα και να προβεί στις διάφορες προκαταρκτικές δράσεις (σύνταξη Κτιριολογικού Προγράμματος, ανασκαφές κλπ). Παράλληλα η Νομαρχιακή αυτοδιοίκηση θα έπρεπε να φροντίσει για αλλαγή χρήσης του σχετικού Οικοδομικού Τετραγώνου από χώρο με χρήση «ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ» σε χώρο με χρήση «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ».
Μετά από αυτή της κομβικής σημασίας σύσκεψης ας δούμε συνοπτικά πως εξελίχθηκαν οι διαδικασίες:

2003:   Έγκριση με την Οικ.1084 (ΦΕΚ Δ 371/21-4-2003) απόφαση του Νομάρχη Λακωνίας της χωροθέτησης του (νέου) Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης στο ΟΤ. 189Α του εγκεκριμένου σχεδίου πόλης Σπάρτης.

2003:   Έγκριση από το Υπουργείο Πολιτισμού του Κτιριολογικού Προγράμματος του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης, μετά από σχετική εισήγηση & πρόταση της Ε’ ΕΠΚΑ.

2005:   Ολοκλήρωση διαδικασίας μεταβίβασης ακινήτου ΧΥΜΟΦΙΞ από την Εθνική Τράπεζα στο Ελληνικό Δημόσιο(Υφυπουργός Πολιτισμού: ΠΕΤΡΟΣ ΤΑΤΟΥΛΗΣ).

2008:   Παρέμβαση του Γ.Γ. του ΥΠΠΟ κ. Ζαχόπουλου για τον συντονισμό των δράσεων των Εφοριών Σπάρτης με τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΠΟ για την προώθηση του θέματος της ίδρυσης του ΝΑΜΣ. Δυστυχώς μετά την αποχώρηση του κ. Ζαχόπουλου από την θέση του το ΥΠΠΟ δεν ασχολήθηκε με το θέμα.

2008:   Υποβολή από την Ε’ ΕΠΚΑ στον Δήμο Σπάρτης φακέλου τροποποίησης του Σχεδίου Πόλης στη θέση του ΟΤ 189Α για βελτίωση προσβασιμότητας προς τον χώρο του ΝΑΜΣ.

2010:   Προώθηση, μετά τις σχετικές εγκρίσεις του ως άνω φακέλου στην αρμόδια Διεύθυνση του ΥΠΕΚΑ.

2010:   Κατεδάφιση του μη διατηρητέου τμήματος του ΧΥΜΟΦΙΞ με χρηματοδότηση της Ν.Α. Λακωνίας, μετά την υπογραφή σχετικής Προγραμματικής σύμβασης με το ΥΠΠΟ.

2010:   Υπογραφή Προγραμματικής Σύμβασης από το Υπουργείο Πολιτισμού (Γενική Γραμματέας ΥΠΠΟ: ΛΙΝΑ ΜΕΝΔΩΝΗ) με την Ν.Α. Λακωνίας για την χρηματοδότηση & σύνταξη από την δεύτερη των απαραιτήτων μελετών για το ΝΑΜΣ. Η σύμβαση αυτή δεν ολοκληρώθηκε γιατί εν τω μεταξύ λόγω των αλλαγών στη δομή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν κατέστη δυνατή η προκήρυξη ανάθεσης των μελετών από την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση.

2012:  Διενέργεια από την Ε’ ΕΠΚΑ, με χρηματοδότηση του ΥΠΠΟ, δειγματοληπτικών τομών στο οικόπεδο «ΧΥΜΟΦΙΞ». Να σημειωθεί ότι η εργασία αυτή εντασσόταν από το 2007 στα προγράμματα της Ε’ ΕΠΚΑ, χωρίς όμως να υπάρχει η σχετική χρηματοδότηση από ΥΠΠΟ.

2012:   Υπογραφή Προγραμματικής Σύμβασης από το Υπουργείο Πολιτισμού με την Περιφέρεια Πελοποννήσου για την χρηματοδότηση & σύνταξη από την δεύτερη όλων των απαραιτήτων μελετών για το ΝΑΜΣ. Λόγω της εν το μεταξύ αλλαγής του θεσμικού πλαισίου ανάθεσης μελετών, η ανάθεση της Αρχιτεκτονικής Μελέτης πρέπει να γίνει μέσω της προκήρυξης Διεθνούς Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού.

2014:   Διενέργεια ανασκαφών σε τμήμα του οικοπέδου «ΧΥΜΟΦΙΞ», από την ΕΦΑΛΑΚ με χρηματοδότηση της Περιφέρειας Πελοποννήσου, μετά την υπογραφή σχετικής Προγραμματικής Σύμβασης.

2015:   Έγκριση από το ΥΠΠΟΑ του επικαιροποιημένου (και τελικού) Κτιριολογικού Προγράμματος για το ΝΑΜΣ, μετά από σχετική πρόταση της ΕΦΑΛΑΚ.

2015:   Απόρριψη από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ της αίτησης της Περιφέρειας Πελοποννήσου για αποχαρακτηρισμό ως διατηρητέου του υπάρχοντος κτιρίου του «ΧΥΜΟΦΙΞ».

2017:   Σύνταξη Μουσειολογικής Προμελέτης με ανάθεση από τις Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ.

2018:   Τον Μάϊο γίνεται η  παρουσίαση της Μουσειολογικής Προμελέτης στην αίθουσα εκδηλώσεων της Π.Ε. Λακωνίας με την παρουσία της Γ.Γ. του ΥΠΠΟΑ κας ΜΑΡΙΑΣ ΒΛΑΖΑΚΗ. 

2018:   Ανατίθεται από την Περιφέρεια Πελοποννήσου σε εξωτερικό συνεργάτη η σύνταξη των Τευχών Δημοπράτησης για την προκήρυξη του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Σπάρτης.

2018:   Στις αρχές Νοεμβρίου προκηρύσσεται (επι τέλους) από την Περιφέρεια Πελοποννήσου ο Διεθνής Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός για την σύνταξη προμελέτης του ΝΕΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΣΠΑΡΤΗΣ.

2019:   Το Φλεβάρη με την ολοκλήρωση της προθεσμίας για την υποβολή των προτάσεων του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού, κατατίθενται στην αρμόδια Υπηρεσία της Π.Ε. Λακωνίας 44 φάκελοι.

2019:   Τον Ιούλιο ολοκληρώνεται η αξιολόγηση των προτάσεων που είχαν κατατεθεί και δημοσιεύεται το Πρακτικό Αξιολόγησης της αρμόδιας Επιτροπής και ανακοινώνονται τα τρία βραβεία και οι τρις εξαγορές.

2019:   Στις 21 Αυγούστου  εκτίθενται στην αίθουσα εκδηλώσεων της Π.Ε. Λακωνίας αφ’ ενός οι προτάσεις που είχαν διακριθεί αλλά και οι πίνακες με τις προτάσεις των λοιπών συμμετεχόντων στον Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό. Στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να παρακολουθήσετε την παρουσίαση των προτάσεων & των βραβείων του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για το «ΝΈΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ»:

Έτσι λοιπόν το καλοκαίρι του 2019 ολοκληρώθηκε αισίως η 1η ΦΑΣΗ για την υλοποίηση ενός ονείρου που είχαμε αλλά μιας υποχρέωσης απέναντι στους συμπολίτες. Κοντά 30 χρόνια χρειάστηκαν για να φτάσουμε εδώ. Και να σκεφθεί κανείς ότι σε κάθε προεκλογική περίοδο, υποψήφιοι κάθε βαθμίδας υπόσχονταν ότι «αύριο» θα είχαμε έτοιμο το Μουσείο της Σπάρτης. Θα πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι το Υπουργείο Πολιτισμού ασχολήθηκε σοβαρά με το θέμα, κατ’ αρχήν περί το 2005 όταν με ενεργοποίηση του τότε Υφυπουργού Πολιτισμού κ. ΠέτρουΤατούλη ολοκληρώθηκε η διαδικασία απόκτησης του χώρου, το 2009 όταν ο Γενικός Γραμματέας κος Ζαχόπουλος ξεκίνησε την προσπάθεια εκκίνησης της διαδικασίας η οποία όμως δεν ολοκληρώθηκε λόγω της αποχώρησής του και την τελευταία τετραετία όταν η Γενική Γραμματέας κα Μαρία Βλαζάκη ενεργοποίησε όλες τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ. Αντίθετα η σημερινή Υπουργός Πολιτισμού κα Λίνα Μενδώνη από την θέση της Γενικής Γραμματέως που είχε το 2010 μετακύλησε την ευθύνη υλοποίησης του έργου στην Ν.Α. Λακωνίας και στην Περιφέρεια Πελοποννήσου.

Αυτό ήταν ένα σχετικά σύντομο ιστορικό της πορείας εξασφάλισης ενός σύγχρονου Αρχαιολογικού Μουσείου στη Σπάρτη, ελπίζοντας ότι συνέχιση των απαραιτήτων ενεργειών για την ολοκλήρωση σύνταξης των μελετών θα είναι ΣΥΝΤΟΜΗ….

Στη συνέχεια παρατίθενται οι πίνακες με τις προτάσεις των μελετητών που έλαβαν μέρος στον διαγωνισμό, με την σειρά που είχαν αναρτηθεί και παρουσιαστεί στην σχετική Έκθεση της Π.Ε. Λακωνίας.































Προσθήκη λεζάντας
























Σχόλια

NEOPTIC

ΟΙ ΛΑΚΩΝΕΣ ΠΑΝΤΟΥ

LAKONES.gr

ΓΚΟΥΜΑΣ

ΚΑΚΑΛΕΤΡΗΣ

ΑΝΟΥΣΟΣ

ΤΣΙΠΟΥΡΑΣ

ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΓΡΟΑΞΩΝ

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑΚΗΣ

BANNER 1

EVROTAS CLEAN

LAKONES.gr ΝΕΑ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΙΜΠΙΔΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΑΦΟΣ

ΜΠΑΤΣΑΚΗΣ

ΜΑΝΔΡΩΖΟΣ

SLEEP EXPERTS

ΑΝΘΟΠΩΛΕΙΟ VERGADOU 2731021701

ΕΜΙΛΥ ΚΑΡΥΓΙΑΝΝΗ

MONEMVASIA GROUP

IATRIKOS.gr

ESTHIQUE

NRG SPORTS

VOiD ΣΠΑΡΤΗ

Diafimistes.gr

ΑΦΑΙ ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ 2731026347

ΒΕΚΡΑΚΟΣ

AGORA

ΦΟΥΝΤΑΣ

ΣΠΥΡΑΚΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ & YIOI ΣΠΑΡΤΗ

ΠΙΑΤΣΑ

ΨΗΣΤΑΡΙΑ ΚΑΦΕΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΣΠΑΡΤΗ

ΑΓΓΕΛΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ

Greek Exports Directory

GRAD ΔΙΕΘΝΗ ΜΕΣΙΤΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΑΘΗΝΑ ΣΠΑΡΤΗ ΛΑΚΩΝΙΑ

ANT1 SOUTH

BEST RADIO

ΓΡΗΓΟΡΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΖΩΝΤΑΝΑ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΝΑΛΙΑ

BUSINESS ΠΙΤΣΑΡΙΑ ΣΠΑΡΤΗ 2731022395

GRAD GROUP

LAKONIA REAL ESTATE

ATHINA REAL ESTATE

ΟΔΗΓΟΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ